niedziela, 5 lipca 2009

Rodzaje armat polskich 1797- 1815

Rodzaje armat polskich 1797- 1815
Artyleria polowa polska podobnie jak francuska stosowała sprzęt według systemu Gribeauvala, a więc ustalony jeszcze w latach siedemdziesiątych XVIII wieku. Były to armaty :
- 4 funtowe ważyło ok. 290 kg z lawetą 990kg, miało kaliber 80 mm, pocisk ważył
2 kg
- 8 funtowe ważyło 584 kg, z lawetą l,3 t. Miało kaliber 100 mm, a pocisk
ważył 4 kg
- 6-calowe haubice 144 mm kaliber, sprzętu tego używano przede wszystkim w
polu. , z haubicy strzelano szrapnelami.
- 12-funtowa, najcięższa z polowych, ważyła 986 kg, a z lawetą blisko 2 t, miała
kaliber 121 mm, a pocisk ważył 6 kg.

.
Do tego dochodziły specjalistyczne działa oblężnicze większego kalibru, np. 24-funtowe, przeznaczone do ostrzału obleganych twierdz i powodowania wyłomów. Działa 24-funtowe były najcięższymi w systemie Gribeauvala. Działo takie ważyło wraz z lawetą 2,7 t, miało kaliber 150 mm, a sam pocisk ważył 12 kg. w latach 1813 - 1815 stosowano na dużą skalę armaty 4-funtowe. Ważyły one 289 kg, a z lawetą nieco ponad tonę. Kaliber wynosił 80 mm, a pocisk ważył 2 kg.


Francja w II połowie XVIII wieku – system Gribeauvala – zaproponowany w 1765 r., wprowadzony w 1774 r. Przewidywał podział artylerii na:
1) oblężniczą,
2) forteczną,
3) polową,
4) pułkową
.
Do artylerii polowej zaliczano armaty 4, 8 i 12 funtowe oraz granatniki 6 calowe. Do artylerii oblężniczej armaty 16 i 24 funtowe oraz granatniki 8 calowe. Ponadto Francuzi używali moździerzy 8, 10 i 12 funtowych. Gribeauval nie zmienił w ogóle kalibrów dział, zmniejszył natomiast ich ciężar, przez co stały się bardziej mobilne.
Inne zmiany:
1. Wzmocnienie łóż elementami żelaznymi.
2. Ponowne wprowadzenie przyrządów celowniczych, w tym muszek na lufach dział.
3. Wprowadzono przedłużnice.
4. Do nadawania lufie kąta podniesienia wprowadzono mechanizm śrubowy zamiast dotychczas stosowanego klinowego.

Późniejsze reformy czasów rewolucji wiążą się głównie z nazwiskiem Augusta Lespinasse.
1. W 1792 r. wprowadzono artylerię konną.
2. Mniej więcej w tym samym czasie zlikwidowano artylerię pułkową, wykorzystywane przez nią działa przekazując artylerii polowej.
3. W 1797 r. zasada amalgamatu w artylerii – mieszane dywizjony składające się z 3 sekcji (plutonów), w każdym po 1 dziale lekkim, 1 dziale ciężkim i 1 granatniku.
4. W 1800 r. wprowadzono bataliony taborowe – trenu.

System Roku XI – epoka cesarza Napoleona. System doprowadził przede wszystkim (przynajmniej w teorii) do zmiany wagomiarów dział, zlikwidowano armaty 8 i 16 funtowe oraz granatniki 6 funtowe. Wprowadzono armaty 6 funtowe oraz granatniki 24 funtowe. Ponadto:
1. Wprowadzono osie żelazne do wszystkich dział i jaszczy.
2. W przodkach zastosowano urządzenie pozwalające na skręcanie w miejscu.

Opr. Kpt. grh. Marek Szczerski

2 komentarze:

Agata Borowska pisze...

Bardzo ciekawy artykuł. Jestem pod wielkim wrażeniem.

Dominika Starańska pisze...

Świetnie napisany artykuł. Jak dla mnie bomba.