Przyczyny Wiosny Ludów

Europa w przeddzień Wiosny Ludów

Lata 1848-1849 to okres rodzącego się proletariatu. Ruchy rewolucyjne występowały wszędzie z wyjątkiem Rosji, Wielkiej Brytanii i Półwyspu Iberyjskiego. Najsilniejsze oddziaływanie we Francji, Związku Niemieckim, Monarchii Habsburgów i na Półwyspie Apenińskim. Istniał szybki przekaz informacji pomimo dużych trudności. Związki tworzyły pewną całość i działały w interesie różnych warstw społecznych, w tym robotników. W 1846 roku we Francji zanotowano nieurodzaj. Spowodowało to zamieszki i masowe zgromadzenie opozycji. Rząd powołał Komisję Luksemburską dla rozwiązania kwestii bezrobocia. Komisja skróciła dzień pracy i stworzyła warsztaty narodowe (zatrudnienie dla bezrobotnych przy robotach publicznych). Mimo reform upadały banki i przedsiębiorstwa. Na Węgrzech poruszono kwestię narodową (głownie ruchy studenckie). W Niemczech dążono do zniesienia feudalizmu i zmiany polityki na bardziej liberalną.

Genezą socjalizmu we Francji była ciężka sytuacja warstwy robotniczej. Propozycje poprawy sytuacji zawarto w ideach socjalistycznych. Miały one charakter utopijny (były niemożliwe do spełnienia). Jednym z pierwszych twórców teorii socjalistycznej był Saint Simon wokół którego skupiło się wielu działaczy i myślicieli. Podzielił społeczeństwo na dwie grupy: producentów (bankierów i fabrykantów) oraz żerujących (duchowieństwo, arystokracja, wojsko). Z pierwszej grupy chciał utworzyć społeczeństwo bezklasowe, chciał wprowadzić wspólną własność, co miało się przyczynić do rozwoju nauki i techniki. Stworzył ideę nowego chrześcijaństwa, która łączyła wiarę chrześcijańską z wiarą w możliwości człowieka (odmiana gnostycyzmu). Kolejnym socjalistą utopijnym był Charles Fourier. Postulował stworzenie falansterów (wspólnot) po 1620 osób każda. Według niego tyle jest właśnie różnych charakterów i ta liczba jest idealna. Podział pracy w falansterach miał być zgodny z upodobaniami człowieka - w ten sposób każdy był zadowolony z wykonywanych zajęć. Przez harmonijność nawet natura miała służyć człowiekowi (lew miał się stać antylwem - przestałby być drapieżny, a słone morze miało się zamienić w zbiornik z lemoniadą). Człowiekiem, który nie uważał się za socjalistę, a mimo to wywarł duży wpływ był Felicite de Lamennais. Głosił wyzwolenie ludu, a Kościół miał służyć wolności człowieka i o nią walczyć.

W Anglii po dokonaniach rewolucji przemysłowej, a także reformie rolnictwa ludność zaczęła napływać do miast, zaczęło brakować miejsc pracy. Wkrótce sytuacja robotników bardzo się pogorszyła. Głównym propagatorem idei socjalistycznych był Robert Owen. Był właścicielem fabryki. Początkowo chciał poprawić sytuację swoich robotników. Otworzył szkołę dla dzieci robotniczych, ograniczył czas pracy, wprowadził walkę z pijaństwem wśród robotników. Swoje hasła popierał silną działalnością propagandową. Odrzucał przemoc w realizowaniu swoich projektów. W USA powstała osada - Nowa Harmonia, jednak przedsięwzięcie zakończyło się niepowodzeniem (wspólne dobro zostało rozkradzione). W Wielkiej Brytanii powstały spółdzielnie robotnicze i związki zawodowe. Rozpoczęto prace nad nowym prawem pracy.
Karol Marks był synem adwokata. Studiował prawo i filozofię w Bonn i Berlinie. Z filozofii zdobył doktorat. Na uniwersytecie związał się z lewicą heglowską. Był stałym współpracownikiem jednej z opozycyjnych gazet. Pismo zostało zamknięte przez rząd pruski, a Marks musiał wyjechać do Francji. Stamtąd na wniosek rządu pruskiego został usunięty i wyjechał do Brukseli. Wraz z Engelsem rozwinął tam żywą działalność wśród robotników. Fryderyk Engels był synem zamożnego fabrykanta. Z lewicą heglowską związał się w Berlinie, gdzie odbywał służbę wojskową. Engels zaczął dostrzegać wyzysk robotników przez zamożną burżuazję. Jego spostrzeżenia potwierdził dwuletni pobyt w Anglii. W 1845 roku zaprzyjaźnił się w Paryżu z Marksem. Obydwaj utrzymywali kontakty z organizacjami skupiającymi działaczy demokratycznych całej Europy. Najbardziej radykalny okazał się Związek Sprawiedliwych. W 1847 roku organizację przemianowano na Związek Komunistów, a Marks i Engels otrzymali polecenie opracowania programu. W styczniu 1848 roku powstał Manifest partii komunistycznej. Był to skrócony wykład socjalizmu naukowego, pierwszy realny program postępowania ruchów socjalistycznych. Nie wywarł on jednak dużego wpływu na ruchy robotnicze w Europie (słaba organizacja i przepływ informacji). Ogromne wrażenie wywarł za to na kołach rządzących i burżuazji. Przed rokiem 1848 istniało bardzo wiele kierunków myśli komunistycznej. Zwarty, oparty na doświadczeniach historii program tworzyli dopiero Marks i Engels. Komunizm wywoływał przestrach wśród burżuazji i arystokracji. Przez komunizm rozumiano także: gwałtowne zniesienie władzy prywatnej, obalenie władzy monarszej, walkę z religią, grabież, mordy i anarchię. W Manifeście Partii Komunistycznej, który ukazał się w Londynie, w 1848 roku komuniści jako główne cele postawili sobie: obalenie ustroju społecznego, rządy robotnicze. Komuniści zawsze popierają rewolucję przeciw panującym stosunkom społecznym i politycznym.

W Wielkiej Brytanii głównym problemem było niesprawiedliwe prawo wyborcze. W latach trzydziestych XIX wieku prawo do głosowania miało jedynie 20% mężczyzn (było to uzależnione od cenzusu majątkowego). Dopiero w latach sześćdziesiątych XIX wieku liczba uprawnionych wzrosła. W międzyczasie, w latach czterdziestych ze swym programem wystąpili czartyści. 25 lipca 1840 roku utworzyli Narodowe Stowarzyszenie Wielkiej Brytanii i chcą radykalnych zmian w Izbie Gmin:
- Prawo wyborcze dla każdego mężczyzny powyżej 21 lat, zdrowego na umyśle
- Coroczne wybory
- Głosowania tajne
- Brak cenzusu majątkowego dla kandydatów do parlamentu
Podział kraju na okręgi wyborcze
Reprezentacja w parlamencie proporcjonalna do liczby wyborców